آجرکاری در معماری ایرانی
هنر آجر كاری و آجر تزیینی در نیمه اول در دوره پهلوی اول، نقش عمده و یا اول را در پوشش بناها دارد. در این دوره، ا گرچه دلیل استفاده زیاد آجر در پایتخت و همه شهرها به جهت فراوانی ساخت و ساز و سرعت و سهولت در اجرا بوده است، ولی به استناد بناهای این دوره می توان گفت كه تمامی شكل های آجر تزیینی كه پیش از این در معماری آجری گذشته این سرزمین به كار رفته، الگو و دستمایه هنرمندان این دوره معاصر بوده است. آجركاری قالبی (مُهری)، آجركاری تزئینی، آجر كنده كاری، آجر تزیینی پیش بر و نیز تزیینات تلفیقی آجر و كاشی، همگی به شكل های مختلف، كم و زیاد و در طرح های جدید به كار گرفته شده اند(کیانی، 1386). هنر چیدن آجر را در بناها به منظور عرضة نماهای تزیینی: متناسب با شکل کلی بنا، آجرکاری می نامند (کیانی، 6137). آجر فقط پر کنندة جرزها و پوشانندة احجام و جداکنندة آن ها از یکدیگر نیست، بلکه به عنوان عنصری کامل در معماری ایرانی به کار رفته است. آجرها در ترکیبشان با یکدیگر تابع ریتم و هندسة خاصی هستند که از آن در تمام زمینه های ایستایی، استاتیکی، اسکلت سازی و آذینی استفاده شده است. آجر در ابتدا به عنوان عنصر اصلی بنا و فرم دهنده مورد استفاده قرار گرفت و دیری نپایید که نقش تزیین کننده را نیز بر عهده گرفت.
- کیانی، محمدیوسف (1376)، تزئینات وابسته به معماری ایران دوره اسلامی، سازمان میراث فرهنگی کشور،تهران.
- کیانـی، مصطفـی (1386)، معمـاری دوره پهلوی اول، دگرگونی اندیشـه ها، پیدایـش و شـکل گیـری معمـاری دوره بیسـت سـاله معاصـر ایـران، موسسـه مطالعات تاریخ معاصر ایران، چاپ دوم، تهران.