باغ ایرانی
در دوره اسلامی نیز ایجاد باغ ها و درخت زارها همچنان مورد علاقه ساکنان این سرزمین بوده است. همانند سایر ادیان الهی، دین اسلام نیز انسان را موجودی رانده شده از بهشت می داند(دیبا، انصاری، 1374). باغ ایرانی از ترکیب ساده و موزون، رابطه صحیح و استوار، سلسله مراتب حساب شده، منطق عقلایی، نظام هندسی مشخص، آکس بندی منظم، خطوط عمود بر هم، تخت کرته ای چهارضلعی، تقسیمات متعادل، گذرگاه های مستقیم هدف دار که به گاه نیاز با گشادگی فضایی می آمیزند، شبکه مترنم جهت دار آب که در فضاهای باز و پوشیده وسعت یافته و به چهره آسمان و آسمانه لبخند شادمانه می زنند، تشکیل یافته است (ابولقاسمی، 1374). باغ ایرانی برای ایرانیان بیش از یک فضای سبز و محصول اصیل تعامل ذهن و زندگی ایرانیان در محیط طبیعی آنان است و زیبایی آن، ریشه در مفاهیم اولیۀ ایرانی از طبیعت و عناصر منظر دارد (منصوری، ۱۳۸۴، ۵۸- ۵۹)؛ و فضایی منظم و سازمان دهی شده با نگرش زیبایی شناسانۀ ایرانی از ترکیب عناصر طبیعی و مصنوع است. عناصر دخیل در ساخت فضا در باغ ایرانی، نسبتا ثابت بوده و عبارت است از گیاه (مثمر و زینتی)، آب (در اشکال جوی، حوض، استخر، آبنما، فواره، دریاچه)، کوشک، دیوار محصورکننده، هندسۀ مستطیل شکل و خیابان باغ (محور اصلی). به رغم عناصر انسان ساخت در باغ ها، این عناصر طبیعی (آب، گیاه) هستند که وجودشان باغ را تعریف کرده و به آن هویت می بخشد (حیدرنتاج، 59: 1388).
- دیبا، د، انصاری، م (1374)، مقاله باغ ایرانی، مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهر سازی ارگ بم-کرمان جلد دوم، ناشر سازمان میراث فرهنگی کشور.
- ابوالقاسمی، لطیف (1374)، هنجار باغ ایرانی در آینه تاریخ، مجموعه مقالات نخستین کنگره معماری و شهرسازی ایران، تهران.
- حیدرنتاج، وحید و منصوری، سیدامیر (۱۳۸۸)، نقدی بر فرضیۀ الگوی چهارباغ در شکل گیری باغ ایرانی، باغ نظر، (6) 12، ۱۷ – ۳۰.
- منصوری، سیدامیر ( ۱۳۸۴)، درآمدی بر زیبایی شناسی باغ ایرانی، باغ نظر، 2(3)، ۵۸- ۶۳.