مجتمع تجاری
پاساژ در انگلیسی به معنی محل عبور و گذر و فضای دسترسی از یک ساختمان به ساختمان دیگر است. در فرانسه به بعضی از مسیرهای حرکتی که در دو سوی آن ها شماری فضای تجاری قرار داشت، نیز پاساژ گفته می شد. نخستین پاساژ در خیابان لاله زار نو ساخته شد. این پاساژ توسط مظفر فيروز، پسر بزرگ فرمانفرما ساخته شد و در آن شماری فروشگاه، سینما، تماشاخانه و رستوران ایجاد شد (سلطان زاده، ۱۳۸۶: ۳۰). در حقیقت بازارها و مراکز تجاری همواره به عنوان یکی از تأثیرگذارترین ارکان شهر بر تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مطرح و همواره منعکس کننده حال و هوای شهر و مردم آن بوده است (فروتن و همکاران، ۱۳92: ۱۰). مرکز خرید نوعی بازار در قرن بیستم و زاده صنعتی شدن و معماری مدرن است. مراکز خرید از چندین مغازه در فضاهایی مسقف یا باز تشکیل شده اند. این مراکز همچنین خدماتی هم چون رستوران، پارکینگ، اوقات فراغت، آرایشگاه و غیره ارائه می دهند. خدمات تا حدودی به اندازه تسهیلات ساختمان بستگی دارند (اسدی، ۱۳۷۹: ۱۷)
- سلطان زاده، حسین (1366)، بازارها در شهرهای ایران، کتاب شهرهای ایران به کوشش محمد یوسف کیانی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
- فروتن، منوچهر؛ عراقچیان، محمدرضا و صنعتگر کاخکی، مریم (1392)، نقش بازارهاي سنتی در ساختار فضایی شهرهاي اسلامی- ایرانی، اولین همایش پروژه اسلام در زندگی شهري، تهران.
- اسدی، ایرج (1379)، مراکز خرید؛ مبانی مطالعاتی. ماهنامه شهرداری ها، 2) 20 ) ۲۲- ۱۷.