مناره در مساجد ایرانی
وجه تسمیه مناره به معنای جای نور در بلندی و مکان برافروختن چراغ (زمرشیدی، 1374) و اصطلاح مناره یا منار بر معنای ریشه اش «فروزشگاه نار» یا «تابشگاه نور» است (اردلان و بختیار، 1380). بدین ترتیب کلمه منار که از «نور» و «نار» برگرفته شده است، معنای روشنایی را تداعی می کند که در آن نه فقط معنای فیزیکی بلکه معنای معنوی نور متجلی می شود. به اعتقاد هیلن براند: «از این ارتباط با روشنایی به عنوان پایه ای برای تفسیر نمادین مناره به عنوان تجلی نور الهی و یا تصویر درخشش معنوی نیز استفاده شده است» (فرشیدنیک، 1388: 25-9). مناره القاء کننده مفاهیمی چون حرکت از فرش به سوی عرش یا به عبارتی حرکت به سوی خداوند است. از دید داخلی نیز مناره با پله های مارپیچ و فضایی محدود، نماد اشتیاق و سختی های صعود و نیل به بازگشت است. شکل ظاهری مناره ارتباط عمیقی با اعداد و معانی ضمنی آن ها دارد قائم و تنها، هم چون ذات الهی. الف، آغاز خواندن و رابطه ی میان انسان و خالق (خسروجردی و محمودی، 1393).
- زمرشیدی، حسین (1374)، مسجد در معماری ایران، انتشارات کیهان تهران.
- اردلان، نادر و الله بختیار (1380)، حس وحدت: سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمه جمید شاهرخ، انتشارات اصفهان: خاک.
- فرشیدنیک، فرزانه، افهمی، رضا، آیت اللهی، حبیب اهلل (1388)، نشانه شناسی قالی محرابی: بازتاب معماری مسجد در نقش فرش، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی فرش ایران، شماره 14 ،9-25.
- خسروجردی، نرجس و مسعود محمودی (1393)، مسجد و باززنده سازی معانی، مفاهیم و نمادهای ایرانی-اسلامی، مجموعه مقالات همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت خوانش هویت ایرانی –اسلامی، مشهد، 29 آبان.