پیرنشین در معماری ایرانی
ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﺟﺰاي ﺟﻠﻮﺧـﺎن، ﭘﯿﺮﻧﺸـﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .از ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﯾﺎد ﺷﺪه ﻣﯽ ﺗـﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ در ﻏﺎﻟﺐ ﺟﻠﻮﺧﺎن ﻫﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺣﻀﻮر ﭘﯿﺮﻧﺸـﯿﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ. ﭘﯿﺮﻧﺸﯿﻦ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺳـﮑﻮﯾﯽ ﺑـﺎ ارﺗﻔـﺎع ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺟﻬﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ در ﻓﻀﺎي ﺑﯿﺮون ﺑﻨـﺎ و ﻣـﺮز ﺑـﯿﻦ داﺧـﻞ و ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ ﺳﮑﻮﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑـﻪ ﺻـﻮرت زوج و در دو ﻃﺮف در ورودي اﺳﺖ. ﮔﺎﻫﯽ در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺸﺘﺮي ﭘﯿﺮﻧﺸـﯿﻦ ﻧﯿـﺰ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺧﺎﻧـﻪ ﺑﺮوﺟﺮدي ﻫﺎي ﮐﺎﺷﺎن ﮐﻪ داراي ﺷﺶ ﺳﮑﻮي ﭘﯿﺮﻧﺸـﯿﻦ در ورودي ﺧﺎﻧــﻪ ﻣــﯽ ﺑﺎﺷــﺪ. ﮔــﺎه ﻧﯿــﺰ ﺑﺮﺧــﯽ از ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﻫــﺎي ﺟﻠﻮﺧﺎن ﻫﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﭘﯿﺮﻧﺸﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﻪ ﺣـﺎج ﻋﻠـﯽ آﻗﺎ در رﻓﺴﻨﺠﺎن و ﯾﺎ ﺧﺎﻧﻪ دﻫـﺶ در اﺻـﻔﻬﺎن. در ﺑﺮﺧـﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﯿﺮﻧﺸﯿﻦ، ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺸﯿﻦ (ﺳﻠﻄﺎن زاده،94: 1390) و ﯾﺎ ﭘﺎﺧﻮره (پیرنیا، 143: 1389) ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ. ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ از ﻧﺎم آن ﺑﺮﻣﯽ آﯾﺪ ﺟﻬﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﮐﻬﻨﺴﺎﻻن و رﻓـﻊ ﺧﺴﺘﮕﯽ اﺳﺖ. ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻧﻘﺶ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮ ﻋﻬـﺪه دارد. در ﺟﻠﻮﺧﺎن ﻫـﺎ ﺑـﺎ ﺑﻬـﺮه ﮔﯿـﺮي از ﭘﯿﺮﻧﺸـﯿﻦ ﻣﮑـﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺳﺘﺮاﺣﺖ رﻫﮕـﺬران ﺑـﺮاي دﻗـﺎﯾﻘﯽ ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﮐﻮﺗﺎه، درك ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻨﺎ، ﺟﺎﯾﮕـﺎﻫﯽ ﺷﺎﯾﺴـﺘﻪ ﺑـﺮاي ﻣﺨﺎﻃـﺐ، ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﮑﺚ و ﺗﺄﻣﻞ و ﺑﺴﺘﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﺎﻣـﻞ ﻣﺮاﺟﻌﯿﻦ و ﻣﺨﺎﻃﺒﯿﻦ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ شود (همان).
- پیرنیا، محمد کریم (1389)، معماری ایرانی، نشر سروش دانش، تهران، چاپ دوم.
- سلطان زاده، حسین (1390)، فضاهای ورودی در معماری سنتی ایران، دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران چاپ سوم.