پیمون در معماری ایرانی
پیمون روشی برای سهوت در کار و جهت دادن به تمامی اندازاه ها در نیارش بوده است. پیمون سبب می شود تا یک معمار از یک اندازه و مقیاس استفاده کند. پیمون به این صورت در معماری تنوع ایجاد کرده، به همین دلیل در هیچ کدام از بناها اثری از تقلید مشاهده نمی گردد(شمس، 1381) و (پیرنیا و معماریان، 1397). پیمون نه تنها در نقشه و اندازه پایه ها و ستون ها در عرض و طول اتاق ها و راهروها اثر دارد، بلکه حالت در و پنجره و نسبت بین آن ها را نیز معین می کند و پس از همه در پوشش درگاه ها، ایوان ها، طاق ها و گنبد خانه ها تأثیر دارد. این تأثیر آن جا آشکار می گردد که معمار ایرانی می تواند با تضمین کافی با کاربرد پیمون گسست افزود، طرح و محاسبه و اجرای آن را در آن واحد انجام دهد؛ بدون این که نا استواری به وجود بیاید (پیرنیا و دیگران، 1395). استاد پیرنیا پیمون را یکی از ویژگی های مهم معماری ایرانی بر می شمارد و آن را ذیل اصل نیارش معرفی می کند. او گرچه تعریف جامع و شفافی برای این ویژگی ارایه نمی دهد اما برای توضیح، پیمون را با مدول تقریبا مشابه خوانده و متذکر می شود کف تفاوت این دو در نتیجه به کارگیری آن هاست. به گونه ای که استفاده از مدول نتیجه ای جز خلق بناهای یکسان و تکراری در بر ندارد در حالی که بهره گیری از پیمون علاوه بر حفظ استحکام تناسب و زیبایی به خلق بناهای متنوع می انجامد (رستگار مقدم بقراطی و دیگران، 1396). مضرب پیمون برای عرض ديوار و نیز عرض در مورد توجه قرار دا رد که مقدار آن عموما بین 1 تا 3 برابر پنمون است. از این نوع هندسه در پلکان و نقوش برجسته تخت جمشید به کار برده شده است (طاووسي و ديگران،1385، ص 94).
- پیرنیا، محمدکریم و معماریان، غلامحسین (1397)، سبک شناسی معماری ایران . تهران: گلجام.
- شمس، صادق (1381)، جلوه هایی از هنر معماری ایران زمین. تهران: علم و دانش.
- پیرنیا، محمدکریم، معماریان، غلامحسین، رنجبر، کرمانی، علی محمد و طالبی، محمدرضا (1395)، آشنایی با معماری اسلامی ایران تهران: سروش دانش.
- رستگار مقدم بقراطی، محمدحسین، جهان بخش، حیدر، امیدواری، سمیه (1396)، بررسی مقایسه ای پیمون با مدول بر اساس آرای استاد پیرنیا، کنفرانس پژوهش های معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران، شیراز.